November 6, 2024
Ngay khi Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, Trung Quốc tuyên bố sẵn sàng hợp tác với Mỹ trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau. Tuy nhiên, Bắc Kinh cũng nhanh chóng điều chỉnh chiến lược để chuẩn bị cho những thách thức mới trong quan hệ Mỹ-Trung dưới thời Trump. Các chuyên gia cho rằng, quan hệ giữa hai quốc gia có thể sẽ căng thẳng hơn, đặc biệt là về thương mại, công nghệ và an ninh quốc tế.
Phát biểu trong cuộc họp báo ngày 6/11, bà Mao Ninh, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, khẳng định Trung Quốc luôn kiên định trong chính sách với Hoa Kỳ. “Chúng tôi sẽ tiếp tục xem xét và xử lý quan hệ Trung-Mỹ theo các nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau, chung sống hòa bình và hợp tác cùng có lợi,” bà Mao nói. Tuy nhiên, các nhà chiến lược tại Bắc Kinh dự đoán rằng sự trở lại của Trump sẽ mang theo những biện pháp gay gắt, bao gồm các mức thuế quan có thể gây tổn hại lớn cho nền kinh tế Trung Quốc.
Căng thẳng thương mại và viễn cảnh cô lập kinh tế
Trong nhiệm kỳ trước, chính quyền Trump đã áp dụng mức thuế cao lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, khởi đầu cuộc chiến thương mại giữa hai nước. Các nhà quan sát cho rằng điều này có thể lặp lại, vì ông Trump từng cam kết sẽ nâng thuế lên hơn 60% đối với hàng Trung Quốc và có thể chấm dứt quy chế tối huệ quốc của Trung Quốc. Điều này gây áp lực lớn lên Trung Quốc, quốc gia có kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ lên tới hơn 400 tỷ USD mỗi năm.
Chuyên gia Tong Zhao tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế nhận định: “Bắc Kinh rất cảnh giác trước nguy cơ cuộc chiến thương mại tái diễn, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc đang gặp thách thức nội bộ.” Nếu Mỹ tiếp tục đẩy mạnh tách rời chuỗi cung ứng và công nghệ, Trung Quốc sẽ chịu tác động nghiêm trọng đến tăng trưởng kinh tế, đồng thời đối mặt với nguy cơ bất ổn xã hội và chính trị. Để đối phó, Trung Quốc có thể tăng cường đẩy mạnh tự chủ công nghệ và thúc đẩy quan hệ kinh tế với các quốc gia khác, đặc biệt là Nga và các nước đang phát triển.
Cơ hội mở rộng ảnh hưởng trên trường quốc tế
Các nhà chiến lược cho rằng, nếu ông Trump tiếp tục theo đuổi chính sách đối ngoại biệt lập và chống toàn cầu hóa, Trung Quốc sẽ tìm cách gia tăng ảnh hưởng quốc tế của mình. Bắc Kinh có thể củng cố mối quan hệ với các nước Nam bán cầu, châu Âu và khu vực Đông Bắc Á. Theo chuyên gia Brian Wong từ Đại học Hong Kong, việc Mỹ rút lui khỏi các cam kết đa phương sẽ tạo cơ hội cho Trung Quốc lấp vào khoảng trống quyền lực, mở rộng ảnh hưởng và thúc đẩy các mối quan hệ kinh tế chiến lược.
Trung Quốc cũng đang thắt chặt quan hệ với các đối tác khu vực, điển hình như thỏa thuận hòa giải với Ấn Độ và nỗ lực xây dựng quan hệ với chính quyền mới tại Nhật Bản. Chuyên gia Zhao nhận định: “Chính quyền Trump thứ hai có thể tạo ra cơ hội để Trung Quốc tiến xa hơn trên trường quốc tế khi Mỹ lơ là cam kết toàn cầu.”
Đài Loan và thách thức quân sự
Trước đó, chính quyền Trump từng duy trì quan hệ chiến lược với Đài Loan, nhưng không tích cực can thiệp như chính quyền Biden. Ông Trump từng phát biểu rằng Đài Loan nên trả chi phí nếu muốn được Mỹ bảo vệ, một lập trường gây lo lắng cho Đài Bắc. Ngược lại, chính quyền Biden đã áp dụng các biện pháp hỗ trợ trực tiếp hơn, thậm chí cung cấp vũ khí cho Đài Loan để tăng cường khả năng phòng thủ trước Trung Quốc.
Ông Shen Dingli, một học giả về quan hệ quốc tế tại Thượng Hải, nhận định rằng: “Rất có thể Trump sẽ không dành cho Đài Loan sự hỗ trợ tương tự như chính quyền Biden.” Điều này có thể làm giảm căng thẳng trực tiếp trong khu vực, nhưng cũng tạo ra một khoảng trống mà Bắc Kinh có thể tận dụng để gia tăng sức ép lên Đài Loan.
Chiến lược thích ứng của Trung Quốc trước nhiệm kỳ mới của Trump
Trung Quốc có thể xây dựng một chiến lược linh hoạt nhằm duy trì sự cân bằng với Mỹ, trong khi cố gắng không làm tổn hại đến tăng trưởng kinh tế trong nước. Giới lãnh đạo Trung Quốc có thể sẽ duy trì một mối quan hệ cá nhân thân thiện với Trump nhằm giảm căng thẳng, đồng thời đẩy mạnh các chương trình phát triển nội địa và quan hệ với các đối tác mới.
Tóm lại, việc ông Trump trở lại Phòng Bầu dục đặt ra một bài toán chiến lược phức tạp cho Bắc Kinh. Trung Quốc sẽ phải vừa tìm cách duy trì hợp tác song phương, vừa chuẩn bị ứng phó với các biện pháp thương mại và quân sự từ phía Mỹ. Điều này có thể định hình một giai đoạn quan hệ đầy biến động và cạnh tranh giữa hai cường quốc.
